Mèo Van Thổ Nhĩ Kỳ

Nguồn gốc của mèo Van Thổ Nhĩ Kỳ (Turkish Van) được thể hiện rất rõ rang qua tên gọi của chúng: một giống mèo cổ xưa và hiếm, được tìm thấy gần hồ Van, ở phía Đông Thổ Nhĩ Kỳ (Turkish). Mèo Van khá to lớn, dũng mãnh và năng động với bộ lông dày, đồ sộ, màu sắc đặc trưng. Không chỉ thế, đây còn là những chú mèo thích nước và bơi lội. Chúng là dòng mèo đặc biệt hiếm, kể cả trên quê hương và những chú mèo Van bản địa (sinh trưởng ở Thổ Nhĩ Kỳ) có những đặc điểm độc nhất so với mèo Van sinh trưởng tại các vùng khác nhau trên thế giới. Cũng chính vì vậy, tại quê hương của mình, giống mèo này được coi như một kho báu quốc gia.

Đặc điểm nhận dạng

Mèo Van Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những giống mèo cổ xưa và hiếm có. Thuộc một trong những chú mèo lớn nhất thế giới, chúng sở hữu thân hình cơ bắp, khỏe mạnh, cổ ngắn, vai rộng cùng chiếc đuôi lớn. Tuy nhiên, cơ thể chúng không chắc nịch thô kệch mà có vóc dáng vừa phải, cân đối của một vận động viện. Chúng mang trong mình những kỹ năng sống tuyệt vời và bản năng sinh tồn mạnh mẽ. Hoàn toàn không có một vấn đề sức khỏe di truyền nào được biết đến ở giống mèo này.

Vẻ ngoài của mèo Van rất đặc trưng và bắt mắt. Đặc điểm nhận dạng nổi tiếng nhất của mèo Van là bộ lông dày “truyền thống”, gần-như-trắng-tuyền với những đốm sẫm màu ở đầu, vai và chiếc đuôi vĩ đại! Thực tế, mèo Van thuộc dòng mèo đốm/khoang với những đốm lớn màu trắng (được quyết định bởi dòng gen ngoại hình "đốm khoang trắng" đặc trưng của chúng) chứ không phải dòng mèo trắng như nhiều người lầm tưởng. Những đốm sẫm màu trên lông chúng được gọi là họa tiết “Van” với những màu như đỏ, kem, xanh, vằn đỏ, vằn kem, vằn nâu, vằn xanh và màu mai rùa. Mũi và đệm thịt dưới chân chúng thường có màu hồng, đôi khi cũng xuất hiện đốm màu xen kẽ.

Lông mèo Van không có lông tơ, chỉ có một lớp duy nhất, rất dày, mượt mà như lụa và bẩm sinh không thấm nước cũng như khả năng làm khô nhanh chóng. Được cho là sở hữu một bộ lông “lộng lẫy” độc đáo nhưng độ dài lông mèo Van ở vào độ dài trung bình (ngắn hơn so với các dòng mèo lông dài), đặc biệt ít rối, và không yêu cầu chải chuốt thường xuyên. Tuy nhiên, những chú mèo Van con thường có bộ lông mỏng, thưa, các đốm lông sấm màu trông cũng có phần khá “lem nhem” so với mèo trưởng thành. Phải cần đến 3 năm thì bộ lông đồ sộ, vĩ đại rất đặc trưng ấy mới được phát triển đầy đủ và đạt đến “vẻ đẹp” hoàn chỉnh nhất!

Mèo Van chủ yếu thay lông theo mùa, và có độ dài khác nhau. Vào mùa đông, lông dài và dày hơn, với một bờm lông lớn ở ngực và thậm chí búi lông nhỏ ở các kẽ chân. Lúc này, lông chúng như một lớp áo len thực thụ, phủ khắp thân hình và giữ ấm cực tốt. Vào mùa hè, tuy đã thay đi lớp lông dài, chỉ giữa lại lớp lông ngắn trông chúng vẫn rất mượt mà, “gợi cảm”.

Một điểm đặc biệt thú vị là những chú mèo Van bản địa (sinh sống ở Thổ Nhĩ Kỳ) sở hữu đôi mắt hai màu (một mắt màu xanh nước biển nhạt, mắt còn lại có màu hổ phách) rất độc đáo trong khi mèo Van sinh trưởng tại các vùng khác nhau trên thế giới lại chỉ mang một màu mắt(hoặc chỉ xanh nước biển, hoặc chỉ màu hổ phách). Sự khác biệt thú vị nào đã tạo nên một sự “độc nhất” của những chú mèo Van bản địa và mang đến niềm tự hào nho nhỏ cho những người Thổ Nhĩ Kỳ xung quanh khu vực hồ Van.

Kích thước:

Kích cỡ: Lớn

Mèo đực:

Chiều cao: 14 - 18 in. (32 - 36 cm)

Cân nặng: 9-20 pounds (4-9 kg)

Mèo cái:

Chiều cao: 13 - 17 in. (30 - 35 cm)

Cân nặng: 7-12 pounds (3-6 kg)

Tính cách đặc trưng:

Về cơ bản, đây là dòng mèo đặc biệt thông minh, điềm tĩnh và mang phong thái rất “qúy tộc” lạnh lùng. Giống với người anh em sư tử, mèo Van có lòng kiêu hãnh rất lớn, chúng thích ngắm nhìn thế giới từ trên cao. Chúng cảm thấy an toàn khi biết rõ “giang sơn” của mình cũng như những “thứ bên trong” đó. Chính vì nhu cầu ấy mà khi mới về nhà, bạn sẽ dễ thấy chú mèo Van của mình rất thích “bám đuôi” chủ từ phòng này qua phòng khác hay trèo lên kệ tủ cao nhất trong nhà và chăm chú ngắm nhìn bạn cả ngày. Nhìn chung, mèo Van hoàn toàn không phải những chú mèo thân thiện ngay từ lần gặp đầu tiên, chúng rất lạnh lùng và luôn cảnh giác với người lạ. Nếu bạn không phải chủ nuôi từ bé hay thường chơi đùa với chúng, bạn sẽ mất một thời gian dài để “làm quen” và tạo sự tin tưởng với những người bạn “hoàng gia” này. Thỉnh thoảng, chúng cũng thích được vuốt ve và cuộn tròn trong lòng chủ nhưng chúng không phải là những chú mèo thích được bế bồng cho lắm.Tuy nhiên, khi đã trở nên thân thiết, bạn sẽ thấy mèo Van tuy không quá tình cảm, thích được chú ý và đóng vai “ông hoàng” nhưng chúng thực sự rất trung thành với chủ nhân và thường không thích đổi chủ. Với chó và những thú nuôi khác trong nhà, mèo Van hoàn toàn có thể chung sống hòa thuận, miễn là vị thế “ông chủ” của “ngài” luôn được tôn trọng!

Ngoài ra thì chúng là những chú mèo hiếu động, luôn tràn đầy năng lượng, thích tự do và luôn luôn di chuyển.

Điều kiện sinh sống:

Bởi bản tính ưa vận động, mèo Van thường gặp nhiều nguy hiểm hơn khi được thả rông bên ngoài. Để tránh các bệnh truyền nhiễm (từ mèo hoang), tấn công từ chó hoặc các loài vật khác hoặc các tai nạn xe cộ, chúng nên được nuôi một mình trong nhà. Tuy nhiên cũng vì bản tính “năng động” cùng sở thích chạy nhảy leo trèo, mà nguy cơ làm đổ vỡ đồ đạc trong nhà có thể sẽ cao hơn rất nhiều khi bạn giữ những chú mèo “thừa năng lượng” này trong nhà. Để hạn chế điều này, hãy giữ những vật dễ vỡ ở dưới thấp và tốt nhất là tìm cách khóa chúng lại (trong tủ). Với những vật khó vỡ, bạn có thể sử dụng kệ tủ cao nhưng vẫn cần cẩn thận với những chú mèo thích leo trèo này. Bên cạnh đó, là một trong những loài mèo hiếm, chúng có nguy cơ bị bắt trộm khá cao.

Cách chăm sóc:

Về cơ bản, bạn có thể chăm sóc mèo Van “cầu kỳ” theo hướng dẫn của các bác sỹ thú y như: Vệ sinh răng miệng hàng ngày, hoặc ít nhất hàng tuần để phòng tránh các bệnh về răng miệng. Bạn cũng được hướng dẫn nên lau mặt cho mèo bằng vải mềm, ấm và lau xung quanh mỗi bên mắt bằng một đầu khăn riêng để tránh nhiễm trùng. Tai mèo cần được vệ sinh hàng tuần với khăn mềm và hỗn hợp giấm và nước ấm theo tỉ lệ 1:1. Nên tránh dùng bông ngoáy tai bởi chúng có thể gây tổn hại bên trong nếu bạn không sơ ý trong lúc vệ sinh cho mèo yêu.

Tuy nhiên, thực tế mèo Van có bản năng sinh tồn rất mạnh mẽ với những đặc điểm cơ thể vốn phù hợp sống ở những địa hình và khí hậu khắc nghiệt nhất, chúng không hề “kén chọn” bất kỳ hình thức chăm sóc “phức tạp” nào. Lông chúng tuy dày nhưng ít khi bết, rối, và bẩm sinh không thấm nước. Ngoài ra thì chúng gần như chỉ rụng lông vào hai kỳ thay lông là mùa thu và xuân. Vì vậy, việc chăm sóc lông cho chúng trở nên rất đơn giản, bạn chỉ cần chải lông hàng tuần với bàn chải mềm và cắt móng vài tuần một lần là đủ. Bên cạnh đó, mèo Van thích nước và có bản năng bơi lội nên bạn có thể thoải mái tắm cho chúng khá thường xuyên (hai đến ba lần một tuần), khi đó, bạn nên thực hiện các bước vệ sinh được bác sỹ thú y hướng dẫn ở trên. Cuối cùng, do sở hữu bộ lông trắng, dài nên bạn cũng cần giữ hộp vệ sinh cho mèo thật sạch sẽ và khô ráo (nên dọn phân, nước tiểu và thay cát mới thường xuyên).

Vấn đề về sức khỏe:

Tuy mang tính khí “hoàng tộc” nhưng mèo Van không chỉ có bản năng sinh tồn mạnh mẽ mà chúng còn có một cơ thể rất khỏe mạnh. Nhìn chung, hoàn toàn không có một vấn đề sức khỏe di truyền nào được biết đến ở giống mèo này.

Hoạt động thể chất phù hợp:

Với cấu tạo cơ thể to khỏe, dẻo dai, chúng thực sự là những nhà leo trèo cừ khôi. Chúng luôn tràn đầy năng lượng, rất ham chơi và luôn luôn di chuyển. Điểm đặc biệt của mèo Van là chúng cực kỳ yêu nước và thích bơi lội. Nếu sống gần khu sông nước, bạn sẽ rất dễ bắt gặp cảnh mèo Van bơi lội trên song đầy hứng thú. Cũng vì vậy, chủ nhân của mèo Van cũng cần đặc biệt cẩn thận với các thiết bị trong phòng tắm. Bạn có thể thỉnh thoảng cho chúng chơi trong chậu hoặc bồn nước để thỏa mãn bản năng nhưng cần nhớ luôn đóng nắp bồn cầu!

Tuổi thọ:

9-15 năm

Nguồn gốc:

Tên gọi phần nào giải thích nguồn gốc của dòng mèo này, những chú mèo sống ở vùng hồ Van, Thổ Nhĩ Kỳ hàng thế kỷ qua. Qua khảo cổ, chân dung của chúng được tìm thấy trên đồ trang trí, bản vẽ hay chạm khắc và đồ trang sức cửa cư dần vùng ven hồ Van từ ít nhất 5.000 năm trước đây. Đây quả thực là một trong những dòng mèo cổ xưa nhất trên thế giới.

Đặc điểm địa hình và thời tiết khu vực hồ Van rất khắc nghiệt. Đó là nơi hẻo lánh, núi cao (trên 5.600 mét so với mực nước biển), hồ lớn, với hai mùa rõ rệt: mùa đông lạnh giá kéo dài nhưng đến mùa hè lại rất oi và nóng. Để thích nghi với đặc điểm khí hậu ấy, mèo Van phát triển bộ lông “vĩ đại” giữ ấm cho suốt mùa đông buốt nhưng đến mùa hè thì thay sang bộ lông ngắn, mát mẻ hơn. Bộ lông đặc biệt ấy cũng rất phù hợp với việc bơi lội để làm mát trong những ngày hè nóng nực.

Nhiều tài liệu nghiên cứu cho rằng, những chú mèo Van xuất hiện ở châu Âu vào giữa nhưng năm 1095 và 1272 bởi những người lính của cuộc chiến thập tự chinh. Sau đó, nhờ những thương gia và các nhà thám hiểm, chúng biết đến ở các vùng lục địa phía Đông với những tên gọi khác nhau như: mèo phương Đông, mèo Thổ Nhĩ Kỳ, mèo “đuôi lớn” và thậm chí là mèo Nga lông dài.

Bắt đầu từ những năm 1955, những chú mèo Van giới chuyên môn nghiên cứu kỹ càng hơn, đưa chúng về tên gọi và nguồn gốc chính xác nhất. Cùng với đó, trong hàng chục năm sau đó, các nhà khoa học tiến hành tìm hiểu sâu hơn, chuyên nghiệp hơn về những đặc điểm hình thể và tập tính của dòng mèo này, đồng thời hình thành các tiêu chuẩn nhận dạng thuần chủng của chúng. Cuối cùng, những chú mèo hồ Van đã được chứng minh là một trong những dòng mèo, không chỉ cổ xưa mà còn đặc biệt độc đáo và rất qúy hiếm! Bộ lông đặc trưng của chúng được tiêu chuẩn hóa và gọi tên “họa tiết Van” (Van pattern) như một màu lông riêng biệt, mà sau này được sử dụng để miêu tả các dòng mèo khác.